Sacsayhuaman là một trong những tàn tích Inca tuyệt vời nhất nằm ở vùng ngoại ô phía bắc của thành phố cổ Cusco (Peru), cố đô của đế chế Inca.
Sacsayhuaman được xây dựng như một pháo đài, khu liên hợp bao phủ cả một khu vực rộng lớn, nhưng có lẽ những gì còn sót lại mà chúng ta được nhìn thấy hiện nay chỉ chiếm 1/4 khu liên hợp ban đầu, một nơi mà có thể chứa hơn 10.000 người.
Những bức tường bên ngoài được xây dựng một cách đáng kinh ngạc, trong một mô hình ngoằn ngoèo nằm ở ba cấp bậc khác nhau.
Giống như nhiều công trình xây dựng của Inca, các bức tường nơi đây được xây dựng rất lớn. Những tảng đá có hình dạng không đồng đều, nhưng khi đặt chúng lại với nhau thì phù hợp, vừa vặn trông giống như một trò chơi ghép hình, mà nét độc đáo của những công trình xây dựng Inca là không cần sự trợ giúp của vữa.
Những tảng đá được ghép lại với nhau chặt chẽ một cách đáng kinh ngạc, ngay cả một mảnh giấy cũng không có khe hở để mà có thể chèn vào ranh giới giữa các tảng đá.
Con đường cỏ chạy giữa các bức tường và bị ngắt đoạn tại không gian xen giữa của cửa tháp đá cao chót vót. Ở phía bên trên các bức tường đá là một nền móng tròn, nơi mà ba tòa tháp sừng sững từng mọc lên ở đây. Rất dễ dàng để người ta nhận thấy rằng nền móng này là thấp bé hơn khi đứng cạnh những bức tường đá.
Tảng đá đặt làm nền lớn nhất là cao 8,5 m. Một trong ba bức tường dài nhất là khoảng 400m và cao nhất là 6m.
Một tảng đá đơn lẻ được dùng để xây dựng bức tường nơi đây có trọng lượng được ước tính từ 120 – 200 tấn.
Những tàn tích của bức tường đá Sacsayhuaman có từ tiền Inca, được cho là pháo đài được xây dựng từ thế kỷ 12 bởi nền văn hóa Killke (văn hóa Killke chiếm đóng ở Nam Mỹ, đặc biệt phát triển rực rỡ nhất xung quanh khu vực Cusco của Peru từ năm 900 đến 1200 sau công nguyên, trước khi có sự chiếm của người Inca vào thế kỷ 13).
Tàn tích Sacsayhuaman thường được mô tả như một pháo đài bởi vì nó được bao bọc bởi ba sườn dốc và được xây dựng như một khu vực cấm với những bức tường giống như của lâu đài.
Tuy nhiên, những kết quả điều tra gần đây nhất của các nhà khảo cổ cho thấy rằng tàn tích Sacsayhuaman có thể là một ngôi đền dành cho việc thờ phượng mặt trời.
Khi người Tây Ban Nha chinh phục thành phố Cusco trong những năm 1500, họ bắt đầu phá bỏ cấu trúc đền đài này và mang những tảng đá nơi đây đi xây dựng thành phố mới, cũng như xây dựng những ngôi nhà cho người Tây Ban Nha giàu có nhất.
Ngày nay, chỉ có những khối đá quá lớn không thể di chuyển đi đâu được thì mới được nằm yên tại địa điểm này.
